DSP คำสัญญาที่ไม่จริง

โดย...อ. ไมตรี ทรัพย์เอนกสันติ

DSP มาจากคำว่า Digital Signal Processing คือวงจรประมวลผลข้อมูลที่อยู่ในรูปสัญญาณดิจิตอล

          เมื่อเกือบ 40 ปีมาแล้ว มีการนำเสนอการปรับปรุงระบบเสียงในบ้านด้วย DSP ดูเหมือนจะเป็นค่าย AR หรือ Acoustic Research มีการจำลองบรรยากาศของการฟังในคอนเสิร์ตฮอลล์มาไว้ในบ้าน โดยใช้ทั้งการปรับแต่งสุ้มเสียง (EQ) และการหน่วงเสียง (สร้างเสียงก้องกังวาน) ใช้ลำโพงเป็น 10 คู่ แต่โครงการนี้ก็ต้องเลิกไปในเวลาแค่ไม่กี่ปี แล้วความคิดเรื่อง DSP ก็หายไปพักใหญ่ๆ ต่อมาก็ไปโผล่ในวงการบันทึกเสียง (Studio)เพื่อการจำลองบรรยากาศห้องแสดง ดนตรี (Virtual Concert Hall ) มีการใช้ DSP ในการตกแต่ง แก้ไขข้อมูลที่บันทึก ทั้งการตัดต่อ การซ่อมเสียง การจำลองสนามเสียง การดัดแปลงเสียง (Effect)

          ต่อมา DSP  ไปโผล่ในรีซิฟเวอร์เซอร์ราวด์บ้านเพื่อการจำลองสนามเสียงของห้องแสดงดนตรีดังๆทั่วโลก ตั้งแต่นั้นมา DSP ในโฮมเธียเตอร์ก็แพร่ระบาดไปเกือบทุกยี่ห้อ จนเมื่อระบบเสียงเซอร์ราวด์ขยับเป็น 7.1 , 9.1 , 11.1 , 9.2 , 11.2 หรือมากกว่านั้น DSP ก็จางหายไปแต่กลับไปสู่การตกแต่งดัดแปลงเพื่อสร้างหรือจำลองเสียงเซอร์ราวด์รูปแบบต่างๆ

          ถ้าจะว่าไปแล้ว แทบไม่มีนักเล่นนักดูที่มีความรอบรู้เข้าใจและฟังเป็น กดใช้DSP ของเหล่ารีซีฟเวอร์ เซอร์ราวด์ กันเลย เพราะเสียงที่หลอกหู การสิ้นเปลืองลำโพงและเสียงที่ไม่เป็นธรรมชาติเอาเลย

          มีความพยายามจะนำ DSP มาใช้ในวงการเครื่องเสียงรถยนต์ เริ่มที่การทำเป็นกล่องขนาดเขื่องแยก ซึ่งมีฟังก์ชั่นสารพัดให้ปรับได้ เช่น

• ปรับแต่งความถี่เสียงได้นับสิบๆช่วงความถี่ เลื่อนนิดหน่อยได้
• ปรับความชันในการตัด ยก-ลด แต่ละช่วงความถี่
• ปรับเฟส หน่วงเสียงให้มาช้าลงได้ (เร็วขึ้นไม่มี) นัยว่าเพื่อให้เสียงแหลมไม่มาถึงหูก่อนเสียงช่วงความถี่อื่นๆหรือหน่วงเสียงแหลม,กลางให้ช้าลงเพื่อเสียงทุ้มจากวับที่แยกตู้ (เช่น อยู่ด้านหลังรถ) ตามมาถึงทันกัน เพื่อเป็นเนื้อ,กลุ่มก้อนเดียวกันทั้งทุ้ม,กลาง,แหลม
• ปรับเฟสเพื่อสร้างสนามเสียง เวทีเสียงไว้ด้านหน้า ดุจไปฟังการแสดงสดจริงๆ
• ปรับเฟสเพื่อขยับนักร้องกลางเวทีให้มาอยู่ที่หน้าคนขับ (คนฟัง)
• ปรับเฟสเพื่อยกเสียงของลำโพงหน้าที่ฝังที่ด้านล่างประตูหน้าให้สูงขึ้นในระดับหู
• เป็นตัวแปลงสัญญาณดิจิตอล (จากวิทยุ/เครื่องเล่น) เป็นสัญญาณเสียงอนาล็อกป้อนให้เพาเวอร์แอมป์ (DAC)
• เป็นดิจิตอลปรีแอมป์
• เป็นวงจรตัดเสียงทุ้มไปออกเพาเวอร์แอมป์ขับซับวูฟเฟอร์ โดยเลือกจุดตัดความถี่ได้ ความลาดชันมากน้อยในการตัดแบ่งระดับเสียงออกซับ การหน่วงเสียงของซับ (Up front sub)

อย่าหลงประเด็น

          DSP ไม่สามารถช่วยให้ชุดที่ติดตั้งห่วยๆ ได้คุณภาพเสียง,มิติดีขึ้น ตรงข้ามฟังใหม่ๆอาจเหมือนมี DSP ดีกว่า (เพราะติดตั้งและเลือกอุปกรณ์ห่วยๆ) แต่พอฟังไปสักพักและตัด DSP ออกจะพบว่าเสียงแม้จะไม่หวานเด็ดเผ็ดมันเท่ากับ ใช้  DSP แต่มันฟังสบายหูกว่า โล่งกว่า ผ่อนคลายกว่า

          ถ้าคิดจะซื้อ DSP มาเสริมในชุดเครื่องเสียง ขอแนะนำว่าเอาเงินจ้างร้านติดตั้งทำงานช้า ประณีต บรรจงอย่าให้มี อะไรผิดพลาด จะเสียค่าแรง,เวลาก็ทำไป ห้ามผิดพลาด ผมยีนยันว่าผลลัพธ์ที่ได้ดีกว่าใส่ DSP แน่นอน ฟังเป็นธรรมชาติ  เป็นดนตรี มีเสน่ห์ ได้อารมณ์ชวนติดตามไม่รู้เบื่อกว่าการใส่ “ยาพิษ DSP” อย่างแน่นอน (ถ้าร้านติดตั้งระดับไฮเอนด์แห่งหนึ่งติดโชว์ลงไป 5 แสนกว่าบาท ผมเรียกเจ้าของร้านมาฟัง เมื่อใช้ DSP กับไม่ใช้ ว่า ใช้แล้วอะไรบ้างหายไป ชี้เป็นจุดๆ ปรากฏว่าเจ้าของร้านอึ้ง พูดไม่ออก ได้แต่พยักหน้ายอมรับทั้งๆที่ DSP นั้นราคา 7 หมื่นกว่าบาท

          เนื่องจาก DSP ทำงานบนพื้นฐานสัญญาณดิจิตอลล้วนๆกับการเขียนโปรแกรม (Software) พูดง่ายๆว่าดุจคอมพิว เตอร์ตัวหนึ่งดีๆนี่เองจึงสามารถปรับปรุง (Up Grade) หรือคิดลูกเล่นการตกแต่งเสียงอย่างไรก็ได้ในอนาคต จำกัดอยู่แต่จินตนาการของผู้ออกแบบเท่านั้นทำให้บางคนมอง DSP ดุจพระเอกขี่ม้าขาวที่ใช้ตกแต่ง แก้ไข อะไรก็ได้ เสกได้หมด

          DSP ติดรถเริ่มเป็นที่กล่าวถึงหนาหูขึ้น อย่างน้อยในบางกลุ่มนักเล่น เมื่อสนนราคาของ DSP ถูกทำให้ต่ำลงจากระดับ 3 – 4 แสนบาท/กล่องลงมาอยู่ที่ 2 – 7 หมื่นบาทน่าแปลกที่ระดับไม่ถึงหมื่นก็พอมี แต่ฟังก์ชั่นจะมีแค่ 1 – 2 อย่าง ระดับต่ำกว่า 2 หมื่นบาทจะมีฟังก์ชั่นมากขึ้น ถ้า 7 หมื่นกว่าจะค่อนข้างครบหลากหลาย

          ถ้าตัดประเด็นที่ผลกำไรของการขายกล่อง DSP ค่อนข้างงามออกไป (นี่คือสาเหตุที่ร้านติดตั้งพยายามเชียร์ขายให้ลูกค้า) เรามาดูว่าจริงๆแล้ว DSP ช่วยได้จริงหรือไม่

ผมจะเล่าประสบการณ์ให้ฟังจากการเคยใช้งานจริงๆ

1. ดิจิตอล EQ (ที่ DSP มีมาให้) ผมเคยฟัง Digital EQ บ้าน 30 ช่วงความถี่ระดับไฮเอนด์ตัวละร่วม 4 แสนบาท เสียงออกมาแบนไปหมด ชิ้นดนตรีขาดทรวดทรง เวทีเสียงตื้น-ลึกแย่ลง ยิ่งปรับยกมากยิ่งเละ ช่วงดนตรีโหมหลายๆชิ้นพร้อมกันเสียงทั้งหมดจะมั่ว ตีกันยุ่งเหยิงไปหมด การสอดใส่วิญญาณเสียงหายไป นักร้องเสียงเหมือนๆกันไปหมด เครื่องดนตรีชนิดเดียวกัน ราคาต่างกันเป็น 10 เท่าแต่สุ้มเสียงแทบไม่ต่างกันเลย พูดง่ายๆสู้ EQ แบบอนาล็อกของยี่ห้อเดียวกัน (ประมาณ 190,000 บาท) ไม่ได้เลย พูดๆก็พูด เสน่ห์เสียงสู้ EQ 5 ช่วงความถี่ที่มากับวิทยุ-เทปติดรถ Roadster 248S ราคา 3 พันกว่าบาทไม่ได้เลย
2. การหน่วงเสียงหรือการสร้างเสียงก้องก็ตาม เคยฟังเครื่องสร้างเสียงก้อง (ก็คือการหน่วงเสียงอย่างหนึ่ง) ของระบบอนาล็อก ไม่ว่าแบบสายเทปวิ่งวน (Tape Loop) หรือแบบหลายหัวบันทึก (Drum) ของ Dynacord เสียงกังวานกินขาดแบบดิจิตอล แบบนรก,สวรรค์เลย แบบดิจิตอลจะก้องแบบแห้งๆแบนๆไร้ตัวตน ขอบเขตทรวดทรง แถมออกฟุ้งๆ
3. เคยลองปรับ Digital EQ ติดรถที่ราคากล่องละ 3 – 4 แสนบาทของยี่ห้อดัง เสียงแย่มาก ออกแบน ขนาดมวลเนื้อเสียงเหมือนข้อ 1 ที่กล่าวแล้ว แถมรายละเอียดหยุมหยิมหาย อากัปกิริยาหาย ไร้วิญญาณ ขาดเสน่ห์ (กล่อง DSP ติดรถระดับ 7 หมื่นกว่าบาทก็อาการไม่ดีกว่า ยังไร้อารมณ์และเป็นอีเล็คทรอนิกส์)
4. เคยฟังรถที่ใช้ DSP เลื่อนตำแหน่งนักร้อง (ที่ควรอยู่กลางเวที) มาไว้ที่ด้านหน้า “คนขับ” ปรากฏว่ามิติเสียงเละเป็นโจ้ก บ่อยๆที่เกิดเสียงก้องแทรกอย่างไม่ควรจะมี (ฟังทั้งตามรถที่โชว์เครื่องเสียงในงานที่ติดตั้งกันหลายๆแสนบาท) ฟังในห้องแล็ปบริษัทของผู้ผลิตวิทยุติดรถระดับโลก (ที่ญี่ปุ่น) ,ฟังตามงาน CES ที่อเมริกาไม่เคยมีคันไหน ที่ใช้ DSP แล้วเสียงถูกต้อง เป็นธรรมชาติน่าฟังเลย
5. ประเภทใช้ DSP ดึงหน่วงเสียงเพื่อให้เสียงจากซับไปอยู่ด้านหน้า กับเสียงกลางแหลมที่อยู่ด้านหน้า เสียงทุ้มก็แบนหรือหารูปลักษณ์ไม่ได้ผิดเพี้ยนมาก และยังขึ้นอยู่กับตำแหน่งนั่งฟังของแต่ละคนในรถอย่างมาก)